De Povos Indígenas no Brasil
Linha 10: | Linha 10: | ||
}} | }} | ||
<small>Foto: diversos autores, veja <htmltag href="NULL" tagname="a" target="_self">aqui</htmltag></small> | <small>Foto: diversos autores, veja <htmltag href="NULL" tagname="a" target="_self">aqui</htmltag></small> | ||
+ | |||
+ | ==Narrativas de mulheres indígenas== | ||
+ | |||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Rio_Negro,_n%C3%B3s_cuidamos%22 “Rio Negro, nós cuidamos”] | ||
+ | |por '''Francy Baniwa''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/0/8/2/2/5_0e30aeb3c67db50/108225scr_cc92d063a97cdea.jpg|Francy Baniwa. Foto: Benjamin Mast/La Mochila Produções/ISA, 2022. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22M%C3%A3e,_se_eu_morrer,_n%C3%A3o_deixe_que_eu_morra_sem_ser_Witoto._Grite_que_eu_sou_Witoto!%22 “Mãe, se eu morrer, não deixe que eu morra sem ser Witoto. Grite que eu sou Witoto!”] | ||
+ | |por '''Vanda Witoto''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/0/2/2/4/5_2e541f73041419f/102245scr_8c5f046b05a8529.jpg|Vanda Witoto. Foto: Benjamin Mast/La Mochila Produções/ISA, 2022. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/Nosso_territ%C3%B3rio,_nossa_vida,_%C3%A9_um_movimento “Nosso território, nossa vida, é um movimento”] | ||
+ | |por '''Kerexu Yxapyry''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/0/2/3/0/6_d01066de64648b6/102306scr_d41329798f8b869.jpg|Kerexu Yxapyry. Foto: Benjamin Mast/La Mochila Produções/ISA, 2022. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/O_nosso_territ%C3%B3rio_%C3%A9_o_ponto_central_dessa_conjuntura_pol%C3%ADtica “O nosso território é o ponto central dessa conjuntura política”] | ||
+ | |por '''Maial Paiakan''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/0/2/5/8/3_b172bb27fb7598f/102583scr_811f4745e9d0fac.jpg|Maial Paiakan. Foto: Kamikia Kĩsêdjê. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/A_palavra_genoc%C3%ADdio_%C3%A9_muito_fraca_para_o_que_a_gente_realmente_vive_nos_territ%C3%B3rios "A palavra genocídio é muito fraca para o que a gente realmente vive nos territórios"] | ||
+ | |por '''Angela Kaxuyana''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/0/2/2/5/9_cb1b0ab4abc87e3/102259scr_ed98d3e276d3000.jpg|Angela Kaxuyana. Foto: Benjamin Mast/La Mochila Produções/ISA, 2022. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/Os_anci%C3%A3os_patax%C3%B3_sempre_tiveram_a_sabedoria_das_ervas “Os anciãos pataxó sempre tiveram a sabedoria das ervas”] | ||
+ | |por '''Japira Pataxó''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/4/3/0/0/5_b71a1caa1563f7f/143005scr_6a4f677d711cc14.jpg|Japira Pataxó. Foto: Kefas Matos, 2021. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22A_mulher_%C3%A9_como_%C3%A1rvore:_cada_galho_tem_o_seu_cl%C3%A3,_sua_etnia,_seu_povo._Essa_%C3%A1rvore_tem_uma_raiz_muito_grande._Mesmo_que_tentem_torrar_nossa_raiz,_essa_%C3%A1rvore_cada_vez_t%C3%A1_crescendo!%22 "A mulher é como árvore. Mesmo que tentem torrar nossa raiz, essa árvore cada vez tá crescendo!"] | ||
+ | |por '''Alessandra Munduruku''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/4/4_746e36f7923e9ce/444scr_wm_6e6a9d304e77694.jpg|Alessandra Munduruku. Foto: Selma Gomes/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Gostaria_que_todo_mundo,_ind%C3%ADgenas_e_n%C3%A3o_ind%C3%ADgenas,_se_unissem_na_mesma_for%C3%A7a_e_lutassem_para_melhorar_as_coisas._As_mulheres_todas_de_m%C3%A3os_dadas_unidas_para_mudar_as_coisas_para_a_melhor.%22 "Gostaria que todo mundo, indígenas e não indígenas, se unissem na mesma força e lutassem para melhorar as coisas"] | ||
+ | |por '''Kerexu Mirim Guarani''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/5/5/4/8_5ab60351570dacf/45548scr_wm_2b19253eda14b3d.jpg|Kerexu Mirim Guarani. Foto: Silvia de Melo Futada/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22J%C3%A1_me_questionaram_sobre_como_era_o_feminismo_ind%C3%ADgena,_como_era_o_feminismo_nas_aldeias._Eu_respondo_que_o_nosso_feminismo_%C3%A9_inconsciente,_porque_elas_j%C3%A1_tem_o_empoderamento,_elas_j%C3%A1_t%C3%AAm_suas_autonomias.%22 "Nosso feminismo é inconsciente, porque elas já tem o empoderamento, elas já têm suas autonomias"] | ||
+ | |por '''Luana Kumaruara''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/5/7/4/9_1b35cb90a3bd11b/45749scr_wm_d6c4754592a02d9.jpg|Luana Kumaruara à esquerda, segurando a faixa. Foto: Beatriz Moraes Murer/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Se_n%C3%A3o_temos_esse_cuidado_com_o_corpo_e_com_a_natureza,_vai_se_acabando,_vai_morrendo,_de_ambas_as_partes.%22 "Se não temos esse cuidado com o corpo e com a natureza, vai se acabando, vai morrendo"] | ||
+ | |por '''Olga Macuxi''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/5/6/6/5_a0a3debc9ee0d17/45665scr_wm_61917a2cc874058.jpg|Olga Macuxi. Foto: Mariana Spagnuolo Furtado/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Estamos_lutando_pelos_nossos_direitos,_garantir_a_sa%C3%BAde,_a_terra_para_nossas_crian%C3%A7as,_que_%C3%A9_de_extrema_import%C3%A2ncia_para_darmos_segmentos_%C3%A0s_futuras_gera%C3%A7%C3%B5es.%22 "Estamos lutando pelos nossos direitos, garantir a saúde, a terra para nossas crianças"] | ||
+ | |por '''Rosângela Ara Poty'''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/5/6/6/8_94efbbb9746c81b/45668pre_wm_853975190af9f4c.jpg| Rosângela Ara Poty. Foto: Mariana Spagnuolo Furtado/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22A_nossa_primeira_casa_foi_um_corpo_de_uma_mulher,_ent%C3%A3o_o_respeito_com_o_mesmo_%C3%A9_de_extrema_import%C3%A2ncia_para_a_luta%E2%80%A6%22 "A nossa primeira casa foi um corpo de uma mulher"] | ||
+ | |por '''Sol Jeripancó''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/5/3/5/8/7_d041b05d40542be/53587scr_wm_fb93be299fa55af.jpg|Sol Jeripancó. Foto: Daniele Leal de Araújo/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Por_isso_que_n%C3%B3s_mulheres_estamos_lutando._Quando_eu_t%C3%B4_em_cima_da_terra,_eu_luto.%22 "Por isso que nós mulheres estamos lutando. Quando eu tô em cima da terra, eu luto"] | ||
+ | |por '''Teresa Herewy Krikati''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/5/3/5/8/8_0387cc1e42a69d8/53588scr_wm_e658fc44251500e.jpg|Teresa Herewy Krikati. Foto: Mariana Spagnuolo Furtado/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[https://pib.socioambiental.org/pt/%22Sem_o_territ%C3%B3rio,_a_nossa_cultura_acaba,_os_nossos_filhos_se_perdem,_n%C3%A9%3F_Sem_ele_a_gente_n%C3%A3o_existe._Sem_ele,_simplesmente_n%C3%A3o_existem_os_povos_ind%C3%ADgenas.%22 "Sem o território, a nossa cultura acaba, os nossos filhos se perdem"] | ||
+ | |por '''Watatakalu Yawalapiti''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/5/6/7/7_6777f2397c7a676/45677scr_wm_b19349a19405eb0.jpg|Watatakalu Yawalapiti. Foto: Mariana Spagnuolo Furtado/ISA, 2019. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["A gente existia antes"]] | ||
+ | |por '''Leila Lopes''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/4/4/6_fc019a5a53fb417/446scr_57dd2f5389c92f2.jpg|Leila Lopes posa para retrato no Acampamento Terra Livre 2017. Foto: Luiza Calagian/ISA, 2017. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["A violência contra os indígenas é o legado que a gente traz nas veias"]] | ||
+ | |por '''Kerexu Yxapyry''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/3/1/4_3b2890ce98c1dec/314scr_c6ad0293e0c1862.jpg|Kerexu posa para retrato no Acampamento Terra Livre de 2017, em Brasília (DF). Foto: Luiza Calagian. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[[“Nossos parentes estão acompanhando e realmente é muito bom ver que eles estão por dentro”]] | ||
+ | |por '''Janete Figueiredo Alves''' | ||
+ | |https://galeria.socioambiental.org/filestore/1/3/8/1/6_d69d98b0fd28e44/13816scr_ce90fa930774eb6.jpg|Janete Figueredo Alves, desana da Terra Indígena Alto Rio Negro (AM), durante o Acampamento Terra Livre de 2018, em Brasília (DF). Foto: Mario Brunoro/ISA | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Nhanderu já acha que o mundo está muito velho e quer limpar a terra"]] | ||
+ | |por '''Kunhã Tatá''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/763511-3/T_CunhaTata.jpg|Kunhã Tatá (Doralice Fernandes). Foto: Bruno Schultze. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Muito antigamente, a gente andava muito no cerrado... como se a gente dividisse o espaço com os bichos"]] | ||
+ | |por '''Wautomoaba Xavante''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/763509-2/xavanteedit.jpg|Wautomoaba Xavante. Foto: Camila Gauditano, 2008. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[[Uruhe'i e Maripyaipok]] | ||
+ | |por '''Dona Maria Trindade Lopes''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/763731-2/DSC_3331_edit.JPG|Dona Maria Trindade Lopes. Foto: Alba L. G. Figueroa. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |||
+ | |[["Se não tiver mais reza, o mundo vai acabar"]] | ||
+ | |por '''Estela Verá''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/985745-2/estelavera_guaraniMS.png|Estela Vera, Tekoha Potrero Guasu. Foto: Lauriene Seraguza, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Conversamos com o que a gente cultiva"]] | ||
+ | |por '''Ajãreaty Wajãpi''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088940-2/700pxajareatywajapi_dominiquegallois-2012.jpg|Ajãreaty Wajãpi. Foto:Dominique Gallois, 2012 | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix visible-sm"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Antes do contato a terra era tão aberta..."]] | ||
+ | |por '''Wisio Kawaiwete''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088921-2/700pxwisiokawaiwete3_isabelharari-2016_JPG.jpg|Wisio Kawaiweté. Foto: Isabel Harari, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["A gente aprende observando as nossas mães"]] | ||
+ | |por '''Aracy Xavante''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088937-2/700pxaracyxavante_camilagauditano.jpg|Aracy Xavante. Foto: Camila Gauditano, S/d. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix visible-sm"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Minhas filhas estão me chamando de semente"]] | ||
+ | |por '''Magaró Ikpeng''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088972-1/miniatura_129pxmagaroikpeng_isabelharari-2016.jpg|Magaró Ikpeng. Foto: Isabel Harari, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Todo mundo tem que ser yarang"]] | ||
+ | |por '''Koré Ikpeng''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088964-1/miniatura_700pxcoreikpeng-magaroikpeng_isabelharari-2016.jpg|Koré Ikpeng. Foto: Isabel Harari, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix visible-sm"></div> | ||
+ | <div class="clearfix visible-lg"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["É hora de seguirmos construindo esses laços de poder entre as mulheres"]] | ||
+ | |por '''Josiane Tutchiauna''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088928-2/700pxjosianeticuna.jpg|Josiane Tutchiauna. Foto: Patrícia C. Rosa, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Nós temos muito valor e conhecimento"]] | ||
+ | |por '''Orcinda Ïpüna''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088925-2/700pxorcinaticuna.jpg|Orcinda Ïpüna. Foto: Patrícia C. Rosa, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["As meninas aprendem sentando perto das mais velhas"]] | ||
+ | |por '''Fátima Iauanique''' e '''Denise Ianairu''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088960-1/miniatura_129pxfatima-denisebakairi3_valeriamacedo-2016.jpg|Fátima Iauanique. Foto: Valéria Macedo, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Eu sempre sonho com a aldeia"]] | ||
+ | |por '''Fátima Iauanique''' e '''Denise Ianairu''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088958-1/miniatura_129pxfatima-denisebakairi3_valeriamacedo-2016_2_.jpg|Denise Ianairu. Foto: Valéria Macedo, 2016. | ||
+ | }} | ||
+ | <div class="clearfix"></div> | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Tinham muitas práticas boas, os antigos"]] | ||
+ | |por '''Catarina Pedrosa''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088946-2/700px004.jpg|Catarina Pedrosa, Comunidade Cunuri, Rio Tiquié, TI Alto Rio Negro, AM. Abril de 2013. / Melissa Santana de Oliveira | ||
+ | }} | ||
+ | {{Info-link | ||
+ | |[["Agora vivemos na mistura"]] | ||
+ | |por '''Fátima Paumari''' | ||
+ | |https://img.socioambiental.org/d/1088943-4/700pxIMG_4802.jpg|Fátima Paumari, com a neta pamela, aldeia Crispim, TI Paumari do Lago Marahã (AM), setembro de 2016 / Oiara Bonilla | ||
+ | }} |
Edição das 11h30min de 17 de fevereiro de 2025
Mulheres indígenas em movimento
Foto: diversos autores, veja aqui
Narrativas de mulheres indígenas

“Rio Negro, nós cuidamos”
por Francy Baniwa

“Nosso território, nossa vida, é um movimento”
por Kerexu Yxapyry
“O nosso território é o ponto central dessa conjuntura política”
por Maial Paiakan

“Os anciãos pataxó sempre tiveram a sabedoria das ervas”
por Japira Pataxó
"A mulher é como árvore. Mesmo que tentem torrar nossa raiz, essa árvore cada vez tá crescendo!"
por Alessandra Munduruku



"Estamos lutando pelos nossos direitos, garantir a saúde, a terra para nossas crianças"
por Rosângela Ara Poty'
"A nossa primeira casa foi um corpo de uma mulher"
por Sol Jeripancó
"Por isso que nós mulheres estamos lutando. Quando eu tô em cima da terra, eu luto"
por Teresa Herewy Krikati
"Sem o território, a nossa cultura acaba, os nossos filhos se perdem"
por Watatakalu Yawalapiti
"A gente existia antes"
por Leila Lopes
"A violência contra os indígenas é o legado que a gente traz nas veias"
por Kerexu Yxapyry
“Nossos parentes estão acompanhando e realmente é muito bom ver que eles estão por dentro”
por Janete Figueiredo Alves
Uruhe'i e Maripyaipok
por Dona Maria Trindade Lopes
"Se não tiver mais reza, o mundo vai acabar"
por Estela Verá
"Conversamos com o que a gente cultiva"
por Ajãreaty Wajãpi
"Antes do contato a terra era tão aberta..."
por Wisio Kawaiwete
"A gente aprende observando as nossas mães"
por Aracy Xavante
"Minhas filhas estão me chamando de semente"
por Magaró Ikpeng
"Todo mundo tem que ser yarang"
por Koré Ikpeng
"É hora de seguirmos construindo esses laços de poder entre as mulheres"
por Josiane Tutchiauna
"Nós temos muito valor e conhecimento"
por Orcinda Ïpüna
"As meninas aprendem sentando perto das mais velhas"
por Fátima Iauanique e Denise Ianairu
"Eu sempre sonho com a aldeia"
por Fátima Iauanique e Denise Ianairu
"Tinham muitas práticas boas, os antigos"
por Catarina Pedrosa